Opis patentowy, a inaczej opis wynalazku/wzoru użytkowego to kluczowy i najbardziej obszerny element zgłoszenia patentowego, od którego zależy powodzenie całego procesu. Jego fundamentalnym celem jest przedstawienie wynalazku/wzoru użytkowego w sposób na tyle precyzyjny i kompletny, aby znawca z danej dziedziny techniki mógł go bez problemu odtworzyć.
Struktura opisu patentowego jest ściśle określona i musi zawierać kilka obligatoryjnych części. Należą do nich między innymi:
- tytuł odpowiadający przedmiotowi wynalazku/wzoru użytkowego;
- określenie dziedziny techniki, której dotyczy rozwiązanie;
- szczegółowe omówienie znanego stanu techniki. W tej części zgłaszający wskazuje dotychczas istniejące, podobne rozwiązania;
- precyzyjne wykazanie problemu technicznego do rozwiązania;
- szczegółowe przedstawienie przedmiotu rozwiązania wraz z objaśnieniem rysunków (jeżeli takie są dołączone). Ważną częścią jest również praktyczne przedstawienie działania wynalazku. W tym celu w treści umieszcza się co najmniej jeden opis patentowy przykład jego realizacji lub zastosowania, który ilustruje, jak wynalazek może być wykonany i wykorzystany w praktyce. Często tę część uzupełniają rysunki techniczne, które wizualnie wspierają tekst;
- skrót zwięźle przedstawiający wynalazek, jego charakterystyczne cechy i przeznaczenie.
Jednak najistotniejszym elementem opisu patentowego są zastrzeżenia patentowe. Zawierają one cechy techniczne rozwiązania, które określają zakres ochrony wynalazku albo zastrzeżenia ochronne definiujące zakres ochrony wzoru użytkowego.
Warto podkreślić, że opis patentowy to nie to samo co dokument patentowy. Druga definicja dotyczy bowiem dokumentu, który stwierdza udzielenie patentu na wynalazek/wzór użytkowy.