Czy można chronić nazwę, logo, a nawet kształt produktu? Co właściwie oznacza trademark – znak ™ który coraz częściej pojawia się na opakowaniach, stronach firmowych i materiałach reklamowych? Czy wystarczy go używać, czy trzeba go zarejestrować? Dla wielu firm znak towarowy to fundament rozpoznawalności i przewagi na rynku. Warto wiedzieć, co naprawdę kryje się za tym pojęciem i jaką ochronę zapewnia w Polsce oraz w Unii Europejskiej.
Trademark – co to znaczy w praktyce?
Trademark to nic innego jak znak towarowy – oznaczenie służące do odróżniania towarów lub usług jednego przedsiębiorcy od produktów innych firm. Może to być nazwa, logo, charakterystyczna grafika, ale też układ kolorów, hasło, forma opakowania, a w niektórych przypadkach nawet dźwięk lub zapach.
Celem znaku towarowego jest jednoznaczna identyfikacja źródła pochodzenia produktu. Dzięki niemu konsument może skojarzyć produkt z daną firmą, reputacją, jakością czy konkretną obietnicą marki. Trademark pozwala zbudować rozpoznawalność i lojalność klientów – a z czasem staje się elementem wartości niematerialnej przedsiębiorstwa.
Czym różni się trademark od trade mark? Tak naprawdę różnica jest wyłącznie językowa. „Trademark” to forma używana głównie w Stanach Zjednoczonych, natomiast „trade mark” to zapis preferowany w systemie prawa brytyjskiego oraz w niektórych dokumentach unijnych.
Warto jednak wiedzieć, że trademark może – ale nie musi – być zarejestrowany. Samo używanie oznaczenia w obrocie handlowym (np. z symbolem ™) może już budować pewien poziom ochrony, zwłaszcza w systemach common law (takich jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Kanada, Australia). Jednak dopiero formalna rejestracja znaku w odpowiednim urzędzie daje właścicielowi pełnię praw wynikających z przepisów o własności przemysłowej.
W polskim prawie przyjęto termin znak towarowy, ale w obrocie międzynarodowym, zwłaszcza w kontekście zgłoszeń do EUIPO czy WIPO, powszechnie stosuje się właśnie angielskie określenie trademark.
Symbol ™ a symbol ® – czym się różnią?
Znak towarowy można oznaczyć jednym z dwóch symboli: ™ albo ®. Choć wyglądają niepozornie, niosą za sobą bardzo konkretne informacje prawne i biznesowe.
- ™ (TM) to skrót od trademark. Symbol ten może stosować każdy przedsiębiorca, który używa oznaczenia jako znaku towarowego – nawet jeśli nie dokonał jego rejestracji. Umieszczenie znaku ™ przy nazwie, haśle lub logo oznacza po prostu, że firma uważa dane oznaczenie za element identyfikujący jej towary lub usługi.
- Symbol ® (Registered) może być stosowany wyłącznie wtedy, gdy znak został formalnie zarejestrowany w odpowiednim urzędzie, czy to krajowym, unijnym (EUIPO), czy międzynarodowym (WIPO). Oznaczenie reg trademark daje więc jasny sygnał: ten znak jest chroniony prawnie i każda próba jego skopiowania może skutkować konsekwencjami prawnymi.
Co ważne, bezprawne użycie symbolu ® – np. umieszczenie go przy niezarejestrowanym znaku – może zostać potraktowane jako wprowadzenie w błąd, a nawet czyn nieuczciwej konkurencji. W niektórych krajach (np. USA) wiąże się to z odpowiedzialnością finansową.
Rejestracja znaku towarowego – kiedy warto?
Znak towarowy może być używany bez rejestracji, ale pełna ochrona prawna przysługuje dopiero po jego zarejestrowaniu. Właściciel registered trademark (reg trademark) zyskuje wyłączne prawo do korzystania ze znaku w określonym zakresie towarów lub usług i może skutecznie przeciwdziałać jego bezprawnemu użyciu.
W Polsce rejestracji dokonuje się w Urzędzie Patentowym RP, a na poziomie Unii Europejskiej – w EUIPO (European Union Intellectual Property Office). EUIPO trademark obejmuje wszystkie kraje członkowskie UE i stanowi jedno z najczęściej wybieranych rozwiązań przez firmy działające międzynarodowo.
Prawo ochronne na znak towarowy jest udzielane na 10 lat od daty zgłoszenia i może być wielokrotnie przedłużane na kolejne dziesięcioletnie okresy.
Zarejestrowany znak można sprzedać, udzielić na niego licencji, a także wnieść do spółki jako wkład niepieniężny. W wielu branżach stanowi on istotny składnik majątku firmy i realnie wpływa na jej wycenę rynkową.